TARİHTE (1658) ZEYTUN VE SICAK SU (ILICA)
Dönemin Antakya Patriği III. Macarius, 1658 Yılı’nda bölgeye yaptığı seyahatte Zeytun’u (Süleymanlı’yı) anlatırken kronik hastalara iyi gelen bir sıcak su kaynağından bahsediyor. Şu anda Süleymanlı’da şifalı sıcak su olmadığına göre bahsi geçen şifalı su Ilıca’daki kaplıcaların tarihine bir nebze de olsa ışık tutacak nitelikte !
“Surp Garabet Hac Yeri ve Zeytun”
Cumartesi sabahı(30 Mart 1658) erkenden kalkıp, kalın kar tabakasıyla kaplı dağ koyuklarındaki yolumuza koyulduk. Yolun güneş gören yerlerindeki çamur da kar kadar derindi. Öğleye kadar takip ettiğimiz yolun sonunda üzüm bağlarının sardığı Zeytun Vadisi’ne eriştik. Halepli Ermenilerin Hac için ziyaret ettiği Aziz John adına kurulan Sob Kerabid(Surp Garabet) Manastırı’nın önünden geçtik. Bize eşlik eden Ermenilerden bazılarının banyo yapmaya gittiği sıcak kaynak sularının ortasında bulunan antik bir kubbe burası. Bu sular tüm kronik hastalıklara iyi gelirmiş. Öğleden sonra Zeytun’un karşı yamaçlarına erişmiştik. Tuğladan yapılan evleriyle Zeytun dik bir yamaçta kurulmuştu. Kasabada sadece şarap bulabilmiştik. Yanımıza almak için yumurta, peynir ve et aradık ama bulamadık. Hasan Paşa’nın adamları yakın zamanda el koymuş tüm mahsulata. Bu kasabanın adı bizi ziyadesiyle şaşırtmıştı. İlk başta etrafta bir sürü zeytin ağacı bulacağımızı sanıyorduk. Gerçekse tam tersiydi. Birçok çeşit ağacın bulunduğu Zeytun’da tek bir zeytin ağacı dahi yoktu.
NEDEN SÜLEYMANLI ?
Zeytun Ermenileri, I. Dünya savaşı sırasında da Osmanlı hükümetini zor durumda bıraktı. Zeytun Ermenileri seferberlik çağrısına uymadı. İtilaf Devletleri, Osmanlı Devleti’ne karşı içerden cephe açma girişiminde bulundu. Bunun için en uygun yer olarak Zeytun belirlendi. Ermeniler, Dördüncü Ordu’nun ikmal hatlarını kesmekle ve Osmanlı ordusunu meşgul etmekle görevlendirildi. Bundan sonra Zeytun, asker kaçaklarının toplandığı bir yer hâline geldi. Ermeniler, çevredeki Müslüman köylere baskınlar yapıp yol kestiler. Yoldan gelip geçen Osmanlı askerlerini pusuya düşürdüler. Bunun üzerine Osmanlı hükümeti, cephedeki bazı askerleri Zeytun üzerine yönlendirdi . Zeytun’a yapılan askerî harekât sırasında aralarında Binbaşı Süleyman Bey’in de bulunduğu dokuz Osmanlı askeri şehit düştü, birçoğu yaralandı. Asilerden 32 kişi öldü. Geri kalanı kaçtı. Bu harekât asker kaçakları üzerinde etkili oldu. Kaçaklardan bazıları kendiliğinden teslim olurken bazıları da yakalanarak askerlik şubesine teslim edildi. Hükümet Zeytun Ermenilerinin askeri içerde meşgul etmeye devam edeceği düşüncesiyle Zeytun Ermenilerinden önde gelenlerin aileleriyle birlikte başka bölgelere sürgüne gönderilmesini kararlaştırdı. Bu kararın alınmasının ardından Zeytun’dan 35 ailenin oluşturduğu ilk kafile, Konya’ya doğru yola çıkarıldı. Zeytun’un adı Binbaşı Süleyman Bey’in anısına “Süleymanlı” olarak değiştirildi .
Metin turksandarmenians.marmara.edu.tr sitesinin zeytun isyanları bölümünden alınmıştır.
